Değerli Üreticimiz,
Ziraat Mühendisleri tarafından yapılan bilimsel çalışmalar neticesinde, bir bölgede fındık ürününün en iyi şekilde yetişip yıllarca ekonomik olarak ürün vermesi şartları aşağıdaki iklim olayları ile doğrudan bağlantılıdır. Fındık ürününün en iyi yetiştiği iklim şartları;
1- Yıllık ortalama sıcaklığın 13-16 °C civarında olduğu,
2- En düşük sıcaklığın (-8,-10)°C’nin altına inmediği,
3- En yüksek sıcaklığın 37-38 °C’yi geçmediği,
4- Yıllık yağış miktarının 700mm’ nin üstünde (daha ziyade 900 - 1300 mm arasında) olduğu ve yağışın aylara dağılımının dengeli olduğu,
5- Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında oransal nemin % 60'ın altına düşmediği,
6- Mart ve Nisan aylarında karanfil dökülmesine neden olacak kadar don olayının olmadığı ortamlardır.
Mart ve Nisan aylarında fındık bitkisinin sürgünlerinin yaprağının açıldığı devrede oluşan don olayı 400-450 metreden daha yüksek yerlerde bulunan ya da karasal iklimin hüküm sürdüğü yerlerdeki fındık bahçelerinde verimin önemli derecede düşmesine hatta bazı yerlerde ve yıllarda yok denecek kadar azalmasına( 29 Mart 2014 gibi) neden olabilmektedir. Bu nedenle fındığın ekonomik olarak yetişebilmesi için Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında karanfil dökülmesine neden olacak kadar don olayının olmaması, yani sıcaklığın düşmemesi gerekmektedir.
Don tahribatı, yüksekliği 400- 500 m den yüksek yerlerde, vadi içlerinde, dere-ırmak kenarlarında, etrafı kapalı çukur yerlerde, taban suyu yüksek olan yerlerde ve şiddetli rüzgarların etkisinde kalan yerlerde daha fazla olmaktadır.
Bir ılıman iklim bitkisi olan fındık yapraklarını döktükten sonra çiçeklerini açmaya başlar ve çiçeklenme kış boyunca devam eder. Bu nedenle fındık tarımında kış donları da önemlidir.
Fındık tomurcukları;
1- Kış döneminde -10°C'ye kadar zarar görmezler. -15°C'den itibaren en az 12 saatte zarar görürler.
-20°C'de tamamen ölürler.
2- Kabartma ve açılma dönemlerinde Mart ayı sonunda ve Nisan ayında tomurcukların açılması ile meydana gelen genç filizlerde -4°C den itibaren zararların başladığı, soğukta kalma süresine bağlı olarak -6°C de önemli zararların olduğu görülür. Palaz ve Kalınkara çeşitleri en fazla zarar gören çeşitlerdir.
Karanfiller (dişi çiçek topluluğu);yoğun açma döneminin sonlarına kadar ( Şubat ayının 20-25'ine kadar) olan devrede -12°C ye kadar zarar görmezler. -16°C'de çeşitlere göre %40-70 arasında değişen oranlarda zarar görürler.
Erkek çiçek (püs);tozları açıkta ve anterler içinde -10 °C ye kadar zarar görmezler.
Fındığın genç sürgünleri, karanfilleri, püsleri ve yaprak tomurcukları ile çiçek tozlarının zarar görmesinde düşük ısının etkisi yanında düşük ısıda kalma süresi de önemlidir. Zarar gören karanfil ve yaprakların oluşturduğu tomurcukların dış kısmı kahverengileşmekte, içleri esmer renk almakta ve daha sonra kuruyarak düşmektedir.
Fındık bitkisinin tomurcukları ve çiçekleri kış aylarında çevre koşulları uygun olsa dahi süremezler ve açamazlar dolayısı ile dinlenmede kalırlar. Bu dinlenmeye kış dinlenmesi (zorunlu dinlenme) denilir. Tomurcukların ve çiçeklerin kış dinlenmesinden kurtulabilmesi için belirli bir soğuk almaları gerekir. Bu olaya " soğuklama" , bu miktarın toplanabilmesi için geçen süreye de " soğuklama süresi" denilir.
Klasik yönteme (7,2°C’nin altındaki sıcakların saat olarak toplamı) göre fındığın çeşitli organlarının soğuklama süreleri şöyle bulunmuştur;
1- Yaprak tomurcukları ; Palaz ve Foça da 350-450 saat , Sivri ve Tombul da 450-550 saat , Uzunmusa da 600-900 saat ve Çakıldak çeşidinde 750-1050 saattir.
2- Karanfiller ; 25- 59 saattir
3- Erkek çiçekler ( püsler) ; 51-72 saat olarak bulunmuştur.
Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında erkek çiçeklerin olgunlaşması ve anterlerin (toz kesecikleri) patlaması ile etrafa yayılan çiçek polenleri (polen =erkek çiçek tozları) , rüzgarların yardımı ile dişi çiçek pistilleri üzerine taşınmakta ve burada salgı ile çimlenip çim borusu meydana geldikten sonra karanfilin dip kısmında yumurtalıkların teşekkülünü 3-5 ay beklemektedir. Zira Kasım-Mart ayları arasında dişi çiçekler mütekamil bir cihaz olmaktan ziyade yumurtalıktan mahrum ve ancak çiçek tozunu kabul edebilecek bir teşekkülden ibarettir. Bu olaya " tozlanma" denir. Yumurtalık, diğer meyvelerde tozlanmadan önce teşekkül edip olgunlaştığı halde fındıkta tozlanmadan 3-4 ay sonra teşekkül etmektedir.
Modern Tarımcılık ve İyi Tarım Uygulamaları, fındıkta don ve kuraklık gibi iklim şartlarından etkilenmeyi azaltmakta, yıllarca ekonomik ürün elde etmeyi sağlamaktadır.
Hepinizin haiz olduğu bu bilgiler ışığında, mevcut hava şartlarının fındığın gelişimine olumsuzluğu hususunda şimdiye kadar herhangi ibare görünmemiştir.
Rekolte Tespit Çalışma Komitesi Ziraat Mühendislerimizin de sadece Karanfil ve Çotanak sayımı ile rekolte çalışmasını yapmasını değil, ekiplerini çoğaltarak senenin her ayında fındığın iklim şartlarına göre gelişimi hususunda üreticileri bilgilendirmesi ve bu doğrultuda çalışmalar yapılmasının önemliliğini bilgilerinize sunuyorum. Saygılarımla.
Haluk TRABZON
Terme Ticaret Borsası
Yönetim Kurulu Başkanı